Neurofeedback – Prof. Dr. SEFA GÜLTÜRK

Neurofeedback

Bu teknik, operant koşullanma çerçevesi içinde, görsel ya da akustik sinyalden geribildirim alırken kortikal elektroensefalogram (EEG) aktivitesini regüle etmek için bireylere yardım eder. EEG aktivitesindeki değişim, kortikal aktivasyonun altında yatan bir değişim ile ilişkili olduğu varsayılır ve sonrasında ilişkili semptomların azalması ile sonuçlanır.

NF tedavisinde kantitatif EEG (qEEG), beyindeki elektriksel aktivitenin istatistiksel olarak değerlendirilmesinde kullanılır. qEEG, beynin istirahat ve uyarılmış aktivitelerini kantitatif değerlendirmede invasif olmayan, hassas ve çözünürlüğü diğer yöntemlere göre daha güçlü olan bir araçtır. Anksiyete, depresyon, demans, obsesif kompulsif bozukluk, şizofreni, öğrenme güçlükleri, hiperaktivitenin eşlik ettiği ya da etmediği dikkat eksikliği gibi bozukluklarda, hafif derecede kafa darbelerinde beyin fonksiyon bozukluğu ya da bozulmuş nöroanatomik yapılarla çevresel faktörler arasında bir etkileşim olduğu anlaşılmıştır.

qEEG klinik psikiyatride kullanımıyla ilgili, Amerikan NöroPsikiyatri Birliğinin Araştırma Komitesinin raporunda, qEEG nörometrik analizin bazı psikiyatrik hastalıkların teşhisinde kullanılmasının bilimsel kanıtlanmış bir yöntem olduğunu bildirmektedir (Corburn ve ark., 2006). Nörometrik analitik yöntem, qEEG dayalı beyin fonksiyonunu değerlendirmede imkan sağlar ve A.B.D. Gıda ve İlaç Dairesi (F.D.A) tarafından onaylanan normatif veri yayınlamış tek qEEG teknolojisidir. Nörometrik normatif veri tabanı, multidisipliner tıbbi muayeneler yoluyla fonksiyonunun normal olduğu onaylanmış, yaşları 6-90 arasında değişen, 650 kişiden alınan EEG kayıt ve özelliklerini içermektedir.

qEEG spektral analizi, artefaktan arındırılmış verilerden kantitatif elde edildiği, Normal (Gaussion) dağılımlar elde etmek için log kullanıldığı, yaş ayarlaması yapıldığı ve tüm bu özellikler kullanılarak qEEG veri tabanındaki her özelliğin dağılıma oranla istatistiksel olarak değerlendirildiği belirtilmiştir.

NF tedavi yönteminde, kişinin ilk olarak hikayesi alındıktan sonra, kişiden alınan qEEG kayıtların nörometrik analiz sistemiyle veri bankasında değerlendirilmesi yapılır ve kişinin referans dataya göre NF seansları belirlenir. Beynin cevap vermesine göre seanslar uzatılabilir ya da kısaltılabilir. Seans sonrasında ve her 20-40 seansta bir çekilen qEEG kayıtları tedavi öncesi ile karşılaştırılır ve beyin dalgaları istenilen düzeye geldiği ve bunun kalıcı olduğu tespit edildiğinde, NF tedavisi sonlandırılır. NF seanlarında, kişinin saçlı derisine yerleştirilen elektrotlar ile kişi bilgisayar cihazına bağlıdır.

Seans esnasında elektrotlar ile beyinden gelen elektrik paternleri ölçülür ve ekrana yansıtılır. Bu süreçte, kişi bilgisayar ekranında video oynunu izlerken, bu video oynunda kendi beyin dalgalarını dikkatini toplayarak hareket ettirmesi istenir. İstenilen şekilde hareket yapıldığında ödül, ses ya da puan olarak kişiye verilir. Ödül sistemi, kişinin alfa veya beta dalgalarını artırır ya da teta dalgalarını azaltmasını sağlar. Kişi, hangi beyin dalgası aktivitesinin geri bildirim yaptığını ekrandan görebilir. Bilgisayardan sağlanan görsel ve işitsel feedback sayesinde kişiler, beyin dalgalarını azaltıp artırmayı öğrenebilmektedirler. Bu süreç operant şartlanma ile sağlanır. Beyin, beyin dalgalarını üretmeyi öğrenirken normalize etmeyi de öğrenebilir. Tedaviden sonra öğrenilenler kalıcı hale gelmektedir.