Biofeedback uygulaması son yıllarda belirgin bir şekilde gelişmekte ve birçok farklı alanda klinik uygulamalarda kullanılmaktadır. Elektromiyografik (EMG) biofeedback rehabilitasyonda en sık kullanılan geribildirim tipi biofeedbacktir. 1950 ve 1960’larda özürlülerde kasların geliştirilmesinde kullanılmıştır.
EMG BF, Pozisyonel BF, Termal BF, Respiratuvar BF, HRV biofeedback, ve EEG Biofeedback (Neurofeedback) gibi bir çok çeşidi vardır.
Neurofeedback
• Neurofeedback (NF) tedavi yönteminde amaç, kişinin EEG’sini, kişiye geribildirim olarak verilmesi ile istenen koşullara uyum sağlayacak şekilde değiştirmektir. Bu yöntem ile, operant koşullanma öğretisi içinde, görsel ya da işitsel sinyaller ile geribildirim alırken kortikal elektroensefalogram (EEG) aktivitesini kontrol etmeyi öğretir. EEG aktivitesindeki değişim, beyin hücrelerinde elektrik aktivasyonunda değişim oluşturduğu varsayılır ve sonrasında ilişkili semptomların azalması ile sonuçlanır.
• NF tedavisinde kantitatif EEG (qEEG), beyindeki elektriksel aktivitenin istatistiksel olarak değerlendirilmesinde kullanılır. qEEG, beynin istirahat ve uyarılmış aktivitelerini kantitatif değerlendirmede invasif olmayan, hassas ve çözünürlüğü diğer yöntemlere göre daha güçlü olan bir araçtır.
• qEEG kullanımıyla ilgili, Amerikan NöroPsikiyatri Birliğinin Araştırma Komitesinin raporunda, qEEG nörometrik analizin bazı psikiyatrik hastalıkların teşhisinde kullanılmasının bilimsel kanıtlanmış bir yöntem olduğunu bildirmektedir.
• Nörometrik analitik yöntem, qEEG dayalı beyin fonksiyonunu değerlendirmeye imkan sağlar ve A.B.D. Gıda ve İlaç Dairesi (F.D.A) tarafından onaylanan tek qEEG teknolojisidir. Nörometrik normatif veri tabanı, multidisipliner tıbbi muayeneler yoluyla fonksiyonunun normal olduğu onaylanmış, yaşları 6-90 arasında değişen, 650 kişiden alınan EEG kayıt ve özelliklerini içermektedir (John ve ark., 1983; John ve Prichep, 1993). qEEG spektral analizi, artefaktan arındırılmış verilerden kantitatif elde edildiği, Normal (Gaussion) dağılımlar elde etmek için log kullanıldığı, yaş ayarlaması yapıldığı ve tüm bu özellikler kullanılarak qEEG veri tabanındaki her özelliğin dağılıma oranla istatistiksel olarak değerlendirildiği belirtilmiştir.
• NF tedavi yönteminde, kişiden alınan qEEG kayıtların nörometrik analiz sistemiyle veri bankasında değerlendirilmesi yapılır ve kişinin referans dataya göre NF seansları belirlenir. Beynin cevap vermesine göre seanslar uzatılabilir ya da kısaltılabilir. Seans sonrasında ve her 20-40 seansta bir çekilen qEEG kayıtları tedavi öncesi ile karşılaştırılır ve beyin dalgaları istenilen düzeye geldiği ve bunun kalıcı olduğu tespit edildiğinde, NF tedavisi sonlandırılır. NF seanlarında, kişinin saçlı derisine yerleştirilen elektrotlar ile kişi bilgisayar cihazına bağlıdır.
Seans esnasında elektrotlar ile beyinden gelen elektrik paternleri ölçülür ve ekrana yansıtılır. Bu süreçte, kişi bilgisayar ekranında video oynunu izlerken, bu video oynunda kendi beyin dalgalarını dikkatini toplayarak hareket ettirmesi istenir. İstenilen şekilde hareket yapıldığında ödül, ses ya da puan olarak kişiye verilir. Ödül sistemi, kişinin alfa veya beta dalgalarını artırır ya da teta dalgalarını azaltmasını sağlar.
Kişi, hangi beyin dalgası aktivitesinin geri bildirim yaptığını ekrandan görebilir. Bilgisayardan sağlanan görsel ve işitsel feedback sayesinde kişiler, beyin dalgalarını azaltıp artırmayı öğrenebilmektedirler. Bu süreç operant şartlanma ile sağlanır. Beyin, beyin dalgalarını üretmeyi öğrenirken normalize etmeyi de öğrenebilir. Tedaviden sonra öğrenilenler kalıcı hale gelmektedir.